2008-ci il   ərzində Azərbaycanın neft sektorunda insan hüquqlarının vəziyyəti

Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı İctimai Birliyi (NHMT İB) - neftçilərə  pulsuz hüquqi yardımlar edir. Məhkəmə proseslərinin monitorinqini aparır, proses zamanı hakimlər tərəfindən edilən hüquq pozuntuları və baş verən korrupsiya halları haqqında ölkə və beynəlxalq  ictimaiyyətə və müvafiq dövlət qurumlarına açıqlamalar verir. İnsan hüquqları, o cümlədən sosail-iqtisadi və əmək huquqlarına riayət olunması haqqında alternativ hesabatların hazırlanmasında iştiak edir

2008-ci il ərzində  Azərbaycan  Respublikasının neft sənayesində çalışan işçilər bir çox sahələrdə öz əmək, iqtisadi və sosial hüquqlarının bərpası ilə əlaqədar NHMT-nə müraciət etmiş və müxtəlif hüquqi yardımlar almışlar. Bu müddətdə  təşkilatın ofisində işçilərə hüquqi məsləhətlər verilmiş, müəssisə və dövlət orqnlarına müraciətlər edilmiiş, məhkəməyə iddialar hazırlanmış, telefon vasitəsi ilə və şifahi izahatlarla 1554 nəfərə yaxın işçiyə (ARDNŞ, Kaspian Şpyard, PCH,  Qreat Vali Drilinq Kompani, SDL, KENTEK, MqDermott, Çin Milli Karataj Şirkəti, Riqblast və s.) sosial, iqtisadi və əmək  hüquqlarının bərpası ilə əlaqədar hüquqi  yardımlar göstərilmişdir.

Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı

İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi üzrə Milli Fəaliyyət Planından irəli gələn öhdəliklərin sistemli analizi(auditi) və aidiyyatı olan orqanlara ilkin rəylərin verilməsi  layihəsi üzrə YEKUN HESABAT

Layihənin əlaqələndiricisi: Mirvari Qəhramanlı

Layihə üzrə audit qrupu: Azər Quliyev, Nailə Balayeva, Həbil Süleymanov

Maliyyə dəstəyi: Böyük Britaniya səfirliyi

May 2006-cı il «Swift Engineerinq (Azərbaycan)LTD.» şirkəti Azərbaycanda həyata keçirilən neft layihələrində iştirak edən subpodrat şirkətdir.Axırıncı bir il ərzində bu şirkət Azərbaycan Əmək Məcəlləsinin bir çox maddələrini pozmaqla 100-lərlə yerli işçinin hüquqlarını pozmuşdur.İşçi ilə işəgötürən arasında bağlanan əmək müqaviləsinin tərtibində yol verilən kobud səhvlər bu işçilərin qeyri-qanuni işdən azad olunmasına səbəb olmuşdur.Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı işçi ilə əşəgötürən arasında bağlanmış Əmək Müqaviləsini nəzərdən keçirmiş və bu qənaətə gəlmişdir; İşçi ilə işəgötürən arasında bağlanmış əmək müqaviləsində iki şirkət iştirak edir 1. Swift Engineerinq (Azərbaycan)LTD.-rəhbəri Normann Yancın 2. Engineerinq & Network System Serrices LTD-baş direktoru Ülvi Qafarov • Swift Engineerinq (Azərbaycan)LTD(sifarişçi )ilə Engineerinq & Network System Serrices(icraçı) LTD 21 may 2004-cü ildə müqavilə imzalanır(müqavilə №18) Bu müqavilə əsasında Engineerinq & Network System Serrice LTD şirkəti Swift Engineerinq (Azərbaycan)LTD işçi qüvvəsi ilə təmin etməlidir.(Qeyd edim ki, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici şirkətlərin əksəriyyəti bu metoddan istifadə etməklə neft layihələrində sərmayənin şişirdilməsində fəal iştirak edirlər.Hansısa bir şirkət özünün yaratdığı başqa bir şirkətlə müqavilə bağlayır və işçi qəbulu «biznesi» ilə məşğul olur.) • Əmək müqaviləsində «Engineerinq & Network System Serrices LTD»şirkətinin adı qeyd olunur, «Swift Engineerinq (Azərbaycan)LTD» isə hüquqi ünvanı göstərilir. • .Əmək müqaviləsini bağlayan isə götürənin adı, soyadı və vəzifəsi göstərilmir. • Əmək müqaviləsində sınaq müddətini keçməyən işçilərə (3.3-cü maddə) 1ay əvvəlcədən yazıllı xəbərdarlıq edilməsi göstərilsə də,işçilərə heç bir yazıllı xəbərdarlıq edilmir. • Sınaq müddəti haqqında xəbərdarlığı isə tamamilə başqa bir şirkətin nümayəndəsi Aleksandr Kuzmin adlı bir şəxs verir. • .Əmək müqaviləsində (4.2-ci maddə) normadan artıq görülmüş işin müqabilində 1,5 qat əmək haqqının ödənilməsi göstərilmişdir. • AR-sı Əmək Məcəlləsinin 109,164,165-ci maddələrinə görə isə normadan artıq görülmüş işin müqabilində 2 qat məbləğində ödəmə olmalıdır.Əmək Məcəlləsinin 43.3-cü maddəsinə əsasən əmək müqaviləsi bağlanarkən işçilərin Əmək Məcəlləsində göstərilən hüquqları məhdudlaşdırıla bilməz. • Əmək müqaviləsinin 6.6-cı maddəsində müqaviləyə xitam verilərkən işçiyə 1ay əvvəlcədən xəbərdarlıq edilir • Əmək Məcəlləsinin 77-ci maddəsinə əsasən isə müqaviləyə xitam verilərkən işçiyə 2 ay əvvəldən xəbərdarlıq edilməlidir, Bu halda işçiyə1 aylıq müavinat verilməlidir,işləmədiyi halda 2-ci və 3-cü ayların əmək haqqı ödənilir. • Əmrlərin və əmək müqavilələrinin qeydiyyatı aparılmır. Arxa tarixlə,

Mətbuat üçün açıqlama. 26 aprel 2007-ci il. Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatı İctimai Birliyi (NHMT İB) və Azad İqtisadiyyat Mərkəzi ARDNF-dan maliyyələşən Samur-Abşeron suvarma sisteminin yenidənqurulması layihəsinin monitorinqini apararkən Taxtakörpü su anbarının tikilməsi ilə əlaqədar köçürülməyi planlaşdırılan Üzümlü kəndinin (Qarabağlar) sakinləri monitorinq qrupuna ərizə ilə müraciət ediblər. Ərizə araşdırılarkən məlum oldu ki; • Taxtakörpü su anbarının tikilməsi ilə əlaqədar Üzümlü kənd (Qarabağlar) əhalisinin koçürülməsi zamanı onlara dəyimiş ziyan düz hesablanmayıb və bununla əlaqədar onlar pozulmuş hüquqlarının bərpası ilə əlaqədar Respublikanın 10-dan yuxarı müxtəlif qurumlarına müraciət edib. • Müraciət etdikləri qurumlardan biri də Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Səhmdar Cəmiyyətidir. Şikayətçilər 10 aprel 2006-ci il tarixdə Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Səhmdar Cəmiyyətin sədri cənab Əhməd Əhmədzadəyə müraciət edərək bildiriblər ki, köçürülmə ilə əlaqədar onlara məxsus evlərə və pay torpaqlarına qoyulan qiymət çox ədalətsizdir (4.000-12.000 manat arasında) və bu pula Dəvəçi rayon ərazisində ev və torpaq sahəsi almaq qeyri-mümkündür. Şikayətlərinə cavab almayan ərizəçilər 13 fevral 2007 tarixində Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Əhməd Əhmədzadənin qəbuluna ğediblər. Şikayətçiləri Səhmdar Cəmiyyətin rəis müavini Rəsul Paşaev qəbul edib. Qəbul vaxtı məlum olub ki, şikayətçilər heç bir sənədə qol çəkmədikləri halda onların imzaları ilə bəzi sənədlər mövcuddur. Ərizəçilərin iştirakı ilə araşdırma aparılarkən məlum olub ki, şikayətçilərin əvəzinə çəkilmiş qollar saxtadır və onlara məxsus deyil (R.PAşayev şikayətçilərə əlavə kağıza qol çəkdirib və imzaları tutuşdurub). Bununla əlaqədar kənd sakinləri Azərbaycan Respublikasının Baş Prokuroru cənab Zakir Qaralova da şikayət məktubu ünvanlayıblar. • Kənd əhlinə məxsus olan pay torpaqlarına verilmiş torpaq aktı 2006-cı ildə bələdiyyələr tərəfindən yığılıb. Sakinlər ondan dövlət aktını tələb etdikdə aktların Torpaq Komitəsinin sədri Qərib Məmmədovda olduğu bildirilib. • Kənd əhalisi ilə Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (AMST ASC) arasında bağlanmış alqı-satqı müqaviləsi yoxdur (kənd sakinləri heç bir müqaviləyə imza atmadıqlarını bildirirlər,12 nəfərə gecə şam işığında hansısa sənədə qol çəkdiriblər və izah olunub ki,həmin sənəddə yazılıb ki, onlar su anbarının tikintisinə etiraz etmirlər, sənəddə nə yazıldığını isə oxuya bilməyiblər, çünki latını bilmirlər) • Köçürülməyə məruz qalan insanlara dəymiş ziyana görə verilmiş kompensasiya çox aşağıdır və bu pula Dəvəçi rayonunda yaşayış üçün ev, yaxud torpaq sahəsi almaq qeyr-mümkündür. Hal-hazırda bu rayon ərazisində evlərin qiyməti 35.000 - 40.000 manat arasında,

18 iyun 2007-ci il Neftçilərin Hüquqlarını Müdafiə Təşkilatına(NHMT)İB daxil olan ərizələrin araşdırılması zamanı məlum oldu ki,,Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilən neft layihələrində iştirak edən bəzi xarici şirkətlər və ya onların nümayəndəlikləri ölkədə qanunsuz əmək miqrasiyası fəaliyyətləri ilə məşğul olurlar.Belə ki,onlar Azərbaycanlı işçiləri Rusiya Federasiyasına, Qazaxstan Respublikasına və digər dövlətlərə işləməyə göndərərkən «Əmək Miqrasiyası haqqında» qanunun müvafiq bəndlərini yerinə yetirmirlər.Belə ki: • Azərbaycan Respublikasının «Əmək Miqrasiyası haqqında» qanuna əsasən xarici ölkəyə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmağa qöndərilən yerli işçiləri onları göndərən müəssisə, təşkilat və digər hüquqi şəxslər tərəfindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının (Göstərilən halda Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyin) miqrasiya Xidmətində qeydə aldırmağa borcludur. • Şirkətlərin nizamnamələrində, bu fəaliyyətlə məşğul olmaları qeyd olunmalı və Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyində qeydə alınmalıdır. • Xarici şirkətlər, bu sahədə fəaliyyət qöstərmələri üçün Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyindən xüsusi lisenziya almalıdırlar. • Xarici ölkələrə işləməyə aparılan işçilər onları qöndərən xarici şirkətlər tərəfindən həmin ölkədə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Respublikasının səfirliklərində və ya konsulluqlarında qeydə alınmalıdırlar. Neftçilərin Hüquqların Müdafiə Təşkilatına daxil olan müraciətlərin araşdırması qöstərir ki, bu sahədə daha çox qanunsuz əmək miqrasiyası fəaliyyəti ilə məşğul olan xarici şirkətlər aşagıdakilardır: 1. « SVİFT Encinirinq»LTD 2. « Baku Oyl Servis» (BOS) 3. «BENVİLLE CORPARATİON» 4. «Cape İndustrial Servises» (CAPE) 5. «Netvok Encinirinq», (yerli Şirkət kimi qeydə alınıb) Qanunsuz əmək miqrasiyası ilə məşğul olarkən şirkətlər öz fəaliyyətləri zamanı işçilərin hüquqlarının pozulması hallarına da yol verirlər: • Əməkçi miqrantlarla əksər hallarda əmək müqaviləsi bağlanmır. • Əmək müqaviləsi Azərbaycanda bağlansa da AR – nin Əmək Məcəlləsinə üyğun tərtib olunmur. • Bir çox hallarda işçilərlə eyni işə görə iki bəzi hallarda isə üç müxtəlif tipli əmək müqaviləsi bağlanır(göndərən şirkət ,